Meble z litego drewna czy fornirowane?

Jeśli planujesz kupić meble do swojego domu na pewno zastanawiasz się czy powinny to być meble drewniane czy fornirowane. Często moi klienci są przekonani, że meble z litego drewna są lepszej jakości od tych fornirowanych, ale nie do końca jest to prawda. W rzeczywistości większość wysokiej klasy antycznych i współczesnych mebli wykonana jest z kombinacji tych obu materiałów. Poniżej przeanalizuję ich zalety i wady oraz zastosowanie, aby w przyszłości ułatwić podjęcie decyzji przy wyborze. Najpierw jednak przyjrzyjmy się podstawowej terminologii:

Słoje widoczne na ściętym drzewie

Dopasowane fornirowe płaty drewna (wzór na książkę)

Meble z litego drewna inaczej drewniane (ang. solid wood furniture) jak sama nazwa wskazuje są całkowicie wykonane z naturalnych gatunków drewna, a więc wszystkie odsłonięte elementy są wykonane bez użycia sklejki czy płyty wiórowej. Istnieje wiele gatunków drzew liściastych i iglastych, które stosowane są do produkcji mebli jednak kilka z nich zdobyło szczególną popularność, a są to: wiśnia (ang. cherry), klon (ang. maple), orzech (ang. walnut), dąb (ang. oak), sosna (ang. pine), mahoń (ang. mahogany) , heban (ang. ebony) i palisander (ang. rosewood) . Drewno dostępne jest w bardzo szerokiej gamie kolorów i dodatkowo można je wybielać lub barwić. Choć przez wieki meble z litego drewna były normą, w dzisiejszych czasach należą one do wyposażenia luksusowego.

Meble wkonane z litego drewna

Przykłady naturalnych rodzajów drewna (przed wykończeniem/bejcowaniem) 

Meble fornirowane (ang. wood veneer furniture) wykonane są z najczęściej z tanich płyt wiórowych lub sklejek obłożonych cienką warstwą drewna o wyższej jakości zwaną fornirem lub okleiną (ang. veneer), dzięki czemu zbudowany przy obniżonym koszcie mebel wygląda tak, jakby był z litego i cenniejszego drewna. Fornir uzyskuje się z cienkiego płaskiego lub obwodowego skrawania drewna, najczęściej o grubości 0,6-3mm (1/100-1/4”), a zatem o grubości kartki papieru. Ponieważ forniry to cieńkie płatki drewna, są one dostępne w równie szerokiej gamie gatunków i kolorów oraz można je wybielać i barwić tak jak drewno.

Krótka historia fornirów:

W przeszłości, aż do XX wieku, większość mebli była wykonywana z drewna, ale fornir nie jest współczesnym wynalazkiem. Tysiące lat temu, wspaniałe wyroby fornirowe wykonywano już w Egipcie faraonów. Techniki fornirowania zostały udoskonalone w epoce Renesansu i Baroku, kiedy to udoskonalono technikę intarsji (ang. marquetry), a mianowicie zdobienie drewnianych powierzchni polegające na tworzeniu wzorów i scen rodzajowych z innych gatunków drewna. W XVIII wieku, kiedy możliwości techniczne pozwoliły na otrzymywanie większych arkuszy drewna, forniry stały się wyrobem bardziej ekonomicznym, ale też urosły do rozmiarów sztuki. Intarsjowane meble z tego okresu w stylu Chippendale są często eksponowane w największych muzeach świata i są dowodem na długowieczność tego materiału. W XX wieku, kiedy brakowało drewna podczsa II wojny światowej, forniry były najlepszym wyjściem, aby stworzyć dużo tanich mebli. Niestety w tym czasie brakowało dobrych rzemieślników, a kleje stosowane do oklein były mniej niż dobre, stąd forniry zyskały złą reputację i stały się synonimem marnej jakości. Pomimo złej sławy w XXI wieku drewniane okleiny wróciły do łask. A stało się to za sprawą ulepszenia i doprowadzenia prawie do perfekcji klejów fornirowych. Dzisiejszy popyt na meble fornirowe wynika nie tylko ze względu na fakt, że ich jakość jest ulepszona, ale też ze względu na ich niższe ceny.

Przykłady antycznych mebli fornirowanych

Zalety i wady mebli z litego drewna:

·       * Największą zaletą tych mebli jest fakt, że lite drewno ma taką samą charakterystykę na powierzchni jak i wewnątrz, więc w przypadku uszkodzenia można je stosunkowo łatwo wyszlifować i naprawić. W konsekwencji  dobrze wykonane meble z litego drewna są niezwykle odporne na uszkodzenia, wymagają minimalnej konserwacji i mogą trwać przez wieki.

·       * Wadą takich mebli jest duży ciężar, mała giętkość materiału i wysoka cena. Dodatkowo drewno jest materiałem, który pod wpływem działania ekstremalnych warunków atmosferycznych może się rozszerzać lub kurczyć, a zatem jest podatne na pękanie wzdłuż słoi. (Należy unikać narażania takich mebli na silne działanie promieni słoneczych lub bezpośrednich źródeł ciepła).

Zalety i wady mebli fornirowanych:

·       * Najlepsze bale drewniane producenci przeznaczają na forniry (aby uzyskać materiał o najlepszej jakości), stąd wzory słojów na okleinach są najbardziej wyrafinowane. Forniry można wyginać, dlatego stolarze często po nie sięgają, kiedy styl mebli wymaga zagięć i łuków.  Meble fornirowe są o wiele lżejsze od drewnianych oraz tańsze. Często egzotyczne gatunki drewna litego są bajońsko drogie lub wręcz nieosiągalne, ale za to są szeroko dostępne w postaci forniru. Ja lubię forniry ze względu na ich prawie idealną powtarzalność słojów co umożliwia ich zestwianie i łączenie w różne wielkoformatowe wzory. Są one niemożliwe do osiągnięcia z litego drewna. Forniry swoją popularność zawdzięczaja nie tylko urodzie, ale także odporności na odkształcenia pod wpływem wilgotności powietrza i temperatury. Dzięki temu nie pojawiają się na nich szpecące szczeliny, które z reguły są przekleństwem wykończeń wykonanych z litych drewnianych elementów.

·       * W przeciwieństwie do mebli z litego drewna, naprawy mebli fornirowanych są znacznie bardziej utrudnione, a przeważnie niemożliwe. Meble fornirowe wykonane przed rokiem 1970 charakteryzują się grubszymi okleinami, które mogą nadawać się do renowacji. Natomiast współczesne meble, które można znaleźć w sklepach w większości są skonstruowane w taki sposób, żeby cieszyć się nimi tylko kilka lat. Forniry wykorzystane do ich budowy są tak cieńkie, że nie nadają się do szlifowania i naprawy. Problem takich mebli nie leży jadnak w fornirach, ale pod nimi. To znaczy jakość takich mebli zależy od rodzaju płyt, materiałów, klei i innych chemikaliów, które zostały użyte do ich konstrukcji, a których na powierzchni nie widać. Często więc,  tak jak telewizor, nie warto ich trzymać jako pamiątki dla potomstwa, bo są nic nie warte. Istnieją wyjątki, ale za nie trzeba słono zapłacić, bo są to wyroby najwyższej klasy, wykonane na zamówienie przez wykwalifikowanych stolarzy.

Sposoby dopasowywania fornirów (od góry, od lewej do prawej): wzór na książkę, wzór w bloki, wzór w skrzynkę,
wzór odwrotnyt, wzór diamentowy, wzór w odwrócony diament, wzór w jodełkę i wzór obsunięty.

Zarówno lite drewno jak niektóre forniry są materiałami wysokiej jakości i nadają się do produkcji solidnych i luksusowych mebli. Istnieje wiele przykładów antycznych mebli fornirowanych, które wytrzymały próbę czasu i przetrwały przez setki lat. Dzisiaj również można wyprodukować przepiękne i trwałę umeblowanie z oklein, ale potrzeba do tego prawdziwych fachowców oraz doskonale przygotowanego materiału. Dotyczy to również mebli z litego drewna. Zatem ciężko jest rozstrzygnąć czy meble z samego drewna czy z oklein fornirowych są lepsze. Tak np. jeśli cena jest głównym wyznacznikiem, meble fornirowane wydają się rozwiązaniem rozsądnym, ale krótkoterminowym.

Anna Grochowska, NCIDQ, IIDA, LEED AP ID+C
ANNALINE INTERIOR DESIGN

annalineid@gmail.com

Annaline's website
Annaline on Facebook
Annaline on Google+

http://annalineid.blogspot.com/

Co weekend jeden artykuł z mojego blogu o projektowaniu wnętrz jest publikowany w chicagowskim "Dzienniku Związkowym". Zainteresowanych zapraszam do polubienia Annaline on Facebook gdzie są umieszczane linki do tych artykułów.

Linki do kilku innych artykułów z mojego blogu:

1. Wraca moda na stalowe okna

2. Jaka jest różnica pomiędzy projektantem wnętrz a dekoratorem?

3. Aranzacja okien: moda i trendy w 2014

4. Open House czyli Drzwi otwarte: Chicago
5. Pasmanteria to biżuteria dla domu
6. Adamaszek to tkanina czy wzór?
7. Kraty, kratki, krateczki
8. Skórzane meble: luksus czy wygoda?
9. Dekoracyjne skóry nie tylko na podłodze.
10. Czy marmurowy blat jest dla Ciebie?

                      Zachęcam do dyskusji i z góry dziękuję za uwagi i kometarze!

Warto wiedzieć:

1. W USA dość często producenci i sprzedawcy mebli reklamują fornirowe meble jako „wood solids with cherry veneers” , co większość niezorientowanych klientów rozumie jako meble z solidnych desek (jak np. topoli) oklejonych droższymi fornirami (np. z wiśni). Niestety w rzeczywisotści pojęcie „wood solids” oznacza po prostu sklejkę lub płytę pilśniową, a nie prawdziwe lite drewno. Federalna Komisja Handlu (ang. The Federal Trade Comission) nie pozwala reklamować mebli jako wykonanych z litego drewna tj. „solid woods”, jeśli wszystkie jego odsłonięte powierzchnie nie są rzeczywiście wykonane z drewna.

2. Laminaty fornirowane (zwane też fornirami syntetycznymi) nie są produktami naturalnymi, ale okładzinami zaprojektowanymi i „wydrukowanymi”  tak, aby wyglądały jak naturalne drewno. Ponieważ nie jest to drewno, nie da się ich bejcować. Takie laminaty zostały rozpowszechnione w latach 60/70-tych ubiegłego stulecia, ale ponownie zaczynają je wypierać forniry naturalne i modyfikowane, ponieważ dla dzisiejszych odbiorców liczy się nie tylko wygląd, ale też materiał i jego wpływ na ochronę środowiska.

3. Jeśli patrzymy na meble z punktu widzenia ochrony środowiska to wybór pomiędzy litym drewnem a fornirem nie jest taki prosty. Bo chociaż oczywistym jest fakt, że można wykonać więcej mebli fornirowych z materiału użytego na wykonanie jednego drewnianego stołu to z drugiej strony do produkcji oklein zużywa się dużo różnych chemikalii i energii. Warto też zauważyć, że w dobie obecnej wielu producentów drewnianych mebli popiera prowadzenie odpowiedzialnej gospodarki zasobami leśnymi i wytwarza swoje wyroby jedynie z certyfikowanych produktów pochodzących z lasów ekologicznych.

4. Intrasja to technika zdobnicza powierzchni drewnianego mebla polegająca na tworzeniu obrazu lub geometrycznych wzorów poprzez wykładanie ich innymi gatunkami drewna, czasami podbarwianymi, bejcowanymi lub podpalanymi. Wstawki umieszcza się w miejscu usuniętych fragmentów z powierzchni przedmiotu.   

Fragment intarsjowaneych drzwi znajdujących się w kościele Św. Ducha w Toruniu.

5. Inkrustacja to technika zdobienia przedmiotów (mebli, sprzętów, dzieł sztuki itp.) polegająca na wykonaniu wgłębień w ich powierzchni (a więc nie muszą to być przedmioty z drewna) i wklejeniu w nie odpowiednio przyciętych płytek z różnych materiałów np. drewna, kości słoniowej, metalu, masy perłowej, kolorowych kamieni, złota, szkła itp.
Poniżej kilka przykładów:

Stoliki inkrustowane masą perłową, kością słoniową i drzewem palisandrowym

Inkrustowany marmurowy ołtarza we włoskiej katedrze 

Szkatułki inkrustowane kością słoniową

Przedmioty inkrustowane metalami

Przedmiot inkrustowany masą perłową