Płytki ceramiczne czy porcelanowe?

Nadeszła wiosna, a z nią sezon remontów i związanych z nimi pytań. Po opublikowaniu mojego poprzedniego artykułu o tegorocznej modzie i trendach w świecie płytek ceramicznych zasypano mnie pytaniami na temat różnicy między płytkami ceramicznymymi i porcelanowymi oraz czym kierować się przy ich zakupie.

Typowe wystawy płytek ceramicznych w lokalnym sklepie

Zacznijmy od podstawowego faktu: płytki ceramiczne i płytki porcelanowe nie są różnymi rodzajami płytek. I jedne i drugie są płytkami ceramicznymi. Słowo „ceramika" (keramos) zostało zaczerpnięte od starożytnych Greków, co oznacza mniej więcej "wypalany z gliny". Porcelana to tylko jedna z wielu odmian wypalonej gliny. Ale do produkcji płytek nie może być użyta taka zwyczajna glina podwórkowa. Glinka chińska musi zawierać dużą ilość minerału zwanego kaolinitem i z tego względu nazywana jest gliną kaolinową lub tylko kaolinem. Czysty kaolin jest bardzo biały i w naturze bardzo rzadki. Najbardziej naturalne złoża kaolinu zawierają również tlenki żelaza, które przyciemniają jego kolor na beżowy, opalony, żółtawy, różowy czy jasno pomarańczowy. Im więcej tlenku żelaza tym kolor gliny jest ciemniejszy i nam bardziej znajomy, jak czerwona czy brązowa terakota.

Kaolin

Wszystkie płytki z gliny wypala się tak samo. "Mądrość ludowa" głosi, że płytki porcelanowe są lepsze, ponieważ zawierają więcej kaolinitu niż płytki ceramiczne. Ale to jest nonsens. Prawda jest taka, że nie ważne jak dużo kaolinitu jest w glinie, ale ważne jest ile się gliny zeszkli przy wypalaniu. Kolor gliny nie ma żadnego znaczenia przy wypalaniu płytek. Zarówno jasna jak i ciemna glina może być wypalana w wysokich temperaturach i w konsekwencji wypalane ciemne płytki mogą być równo twarde czy odporne na wchłanianie wody jak jasne.

Instalacja jasnych (powyżej) i ciemnych (poniżej) płytek ceramicznych na zewnątrz

Tak więc w tradycyjnym (europejskim) znaczeniu płytka porcelanowa nie mówi nam nic o jej jakości, tylko o kolorze, bo wypalana jest z jasnej gliny kaolinowej, co łatwo można sobie skojarzyć z chińską porcelaną.

Dla kontrastu w Stanach Zjednoczonych definicja płytki porcelanowej jest całkowicie sprzeczna z tą ogólnie przyjętą na całym świecie wersją europejską. Amerykanie określają każdą płytkę o wysokiej jakości jako porcelana, a kolor nie ma znaczenia. 

Jasne i ciemne płytki porcelanowe "Novocemento" z oferty firmy Aparici

Dla amerykańskich producentów nie jest istotne z czego jest płytka zrobiona, ale czy spełnia ona wymagane kryteria i normy budowlane. Płytki ceramiczne poddaje się wielu badaniom np. odporność na zimno, ciepło i uszkodzenia chemiczne, wytrzymałość na siły ścierające, odporność na plamienie czy poślizg. Dzięki  tym testom płytki ceramiczne są sklasyfikowane w 5-ciu grupach: od I (najmiększe, najmniej odporne na wodę i nie nadające się na podłogi) do V (najtwardsze dachówki lub inne płytki do instalacji na zewnątrz i tam gdzie jest duży ruch pieszych). Klasyfikacja ta nie sugeruje, że jedna płytka jest lepsza od drugiej, jedynie pomaga określić gdzie i w jaki sposób mogą być dane płytki zastosowane. Płytki, które zostają zakwalifikowane do najwyższej klasy V, bez względu na ich kolor, nazywane są porcelanowymi.

Mamy więc dwie różne definicje płytki porcelanowej: tradycyjna-europejska i nowsza-amerykańska. Aby bardziej skomplikować sytuacje, trzeba nadmienić, że istnieje jeszcze trzecia, bardziej techniczna, definicja płytki porcelanowej przyjęta przez ANSI ( +ANSI - American National Standards Institute), która została ogłoszona w 1988 roku pod naciskiem amerykańskich producentów, którzy borykali się z istnieniem dwóch sprzecznych określeń (po więcej informacji kieruję do standardów ANSI A137.1 i ISO13006). Dla przeciętnego nabywcy płytek ceramicznych dokładna znajomość tej kolejnej definicji nie jest potrzebna, bo nie rozwiązuje ona zaistniałego problemu. Dodatkowo reszta świata przyjęła te nowe określenie z obojętnością i nie planuje zmienić wielowiekowych przyzwyczajeń, aby dostosować się do nowych nazewnictw amerykańskich.

W konsekwencji kiedy na opakowaniu płytek wydrukowane jest słowo „porcelana”, nie powinniśmy się tym sugerować, ponieważ to określenie jest nieprecyzyjne. Jeśli płytka spełnia wymagania jednej z trzech wyżej wymienionych definicji porcelany, tzn. jest koloru białego, albo jest zakwalifikowana do grupy V albo spełnia wymagania ANSI to jej producent prawnie może nazwać ją porcelaną.

Oferty płytek ceramicznych do zastosowania w łazienkach
proponowane przez hiszpańskich producentów na tegorocznej wystawie w Walencji 

Radzę więc wszystkim, aby przy zakupie płytek do mieszkań nie kierować się tym, że na opakowaniu jest napisane "porcelana". Lepiej skoncentrować się na wielkości, wzorze, kolorze, cenie i glazurze płytek. A właśnie, co to jest glazura? Jest to szklane wykończenie powierzchni płytek ceramicznych i nie należy mylić jej z emalią (która oznacza szklane wykończenie przedmiotów z metalu lub w świecie farb ściennych bardziej trwałe powłoki malarskie). Warto też wiedzieć, że niektóre płytki nie są glazurowane. Wtedy prawdziwy kolor płytki jest widoczny i ma znaczenie z jakiej gliny płytka została wypalona. Ale większość płytek ceramicznych obecnych na dzisiejszym rynku pokryta jest nieprzeźroczystym i szklistym materiałem zwanym glazurą. I to ona jest widoczna po zainstalowaniu płytek.

Glazurowane płytki Metro z kolekcji Artworks  

Ręcznie formowane glazurowane płytki ceramiczne (Artkafle; www.trendymania.pl)

W dzisiejszym świecie wokół płytek porcelanowych narosło wiele mitów, z których większość to bzdura. Niektóre z nich powtarzane są przez „znawców”  czy samych sprzedawców. Warto więc tutaj podkreślić, że:

1.     Nie jest prawdą, że glazura jest głębsza i bardziej błyszcząca na płytce porcelanowej . Prawda jest taka, że głębokość i lśnienie szkliwa zależy od tego jak grubą warstę glazury producent zastosował. W rzeczywistości glazurowane mogą być nie tylko płytki ceramiczne , ale też beton, stal, żelazo  i każdy inny materiał, który może znieść wysokie temperatury wypalania.

2.     Bzdurą jest też twierdzenie, że porcelanowe płytki są wykonane ze specjalnie wyrafinowanej gliny. Nie ma ustalonych proporcji minerałów,potrzebnych do otrzymania gliny porcelanowej.

3.     Nonsensem jest twierdzenie, że płytki porcelanowe są wypalane w wyższych temperaturach niż płytki ceramiczne.

4.     Do kładzenia płytek porcelanowych nie potrzebne są specjalistyczne narzędza, różniące się od tych do układania pozostałych płytek ceramicznych. Wszystkie twarde płytki z grup IV i V są mniej porowate i mogą wymagać specjalnego kleju oraz mogą być trudniejsze do cięcia piłami diamentowymi od tych z grupy I, II i III.

5.     Płytki porcelanowe nie są trudniejsze w instalacji niż płytki ceramiczne. Wszystkie płytki z grupy IV i V są trudniejsze do instalacji od tych z grupy I, II i III.

Instalacja płytek ceramicznych

Płytki ceramiczne do wnętrz w ofercie hiszpańskiego producenta Ceramica Da Moura

Czy płytki porcelanowe (z grupy V) naprawdę są potrzebne? 

Jest to zależne od miejsca, gdzie chcemy takie płytki zainstalować:

- Jeśli szukamy płytek porcelanowych do urządzenia mieszkań nie ma żadnego powodu, aby w nie inwestować. Żadne aplikacje wewnątrz mieszkań nie wymagają płytek porcelanowych, ponieważ w domu nie potrzbujemy płytek najlepszej jakości z grupy V. Nie warto kupować lepszych produktów niż potrzeba. No, chyba tylko jak jest wielka przecena.

Tegoroczne propozycje płytek ceramicznych do łazienek reklamowane na tegorocznej wystawie w Walencji

- Jeśli natomiast szukamy płytek do naszych biznesów czy wnętrz użyteczności publicznej jak na przykład szpitali, hoteli, sklepów, lotnisk, magazynów, albo chcemy je zastosować na zewnątrz naszych tarasów, wtedy jest to inna historia. Do takich wnętrz i przestrzeni porcelanowe płytki są wręcz wymagane. 

Płytki ceramiczne  IV klasy zainstalowane w restauracji

Płytki ceramiczne IV klasy zainstalowane na lotnisku

Płytki ceramiczne IV klasy zainstalowane w publicznej toalecie

Płytki ceramiczne V klasy zainstalowane wokół basenu na zewnątrz

Płytki ceramiczne IV klasy na basenie wewnętrznym

Podsumowując: na rynku budowlanym istnieje rozbieżność definicji słowa "porcelana". Dlatego podczas zakupu płytek nie warto skupiać się  nad tym czy są one porcelanowe, czy nie. Nie doradzałabym też polegać na wiedzy sprzedawców. Po przeczytaniu tego artykułu czytelnik wie więcej o płytkach porcelanowych niż 95% sprzedawców w sklepach z materiałami budowlanymi. Ogólnie rzecz biorąc przy wyborze płytek należy się skupić nad ich funkcjonalnością i estetyką. 

Ciekawostki ze świata ceramiki:

1.     W 1298 roku Wenecjanin, Marco Polo jako pierwszy użył słowo „porcellana” na określenia ceramicznego garncarstwa.

2.     Istnieją trzy różne branże ceramiki: płytki ceramiczne, naczynia ceramiczne i ceramika sanitarna. Jest ciekawe, że producenci toalet nie produkują płytek, a producenci naczyń nie produkują umywalek, gdzie wszyscy stosują te same surowce i mniej więcej taki sam process do ich produkcji.

3.     Płytki ceramiczne wykonane ze specjalnych materiałów (jak węglik krzemu) wykorzystuje się w niektórych rodzajach kamizelek kuloodpornych.

4.  Popularne w dzisiejszej kuchni noże ceramiczne  są twardsze od stali. Są też lekkie i nierdzewne (nawet w wodzie morskiej), obojętne chemicznie, nie przewodzą prądu elektrycznego i nie oddziałowują z polem magnetycznym (dobre przy rozbrajaniu bomb). Jako noże kuchenne nie zmieniają smaku i koloru potraw, ale nie nadają się do krojenia mięsa z kością, mrożonek lub twardych wędlin, ponieważ są one kruche (mogą się rozbić jak szkło po upadku na twarde podłoże). Noże te nie są wykrywane przez czujniki metalu i z tego względu niektórzy producenci umieszczają w ich rękojeści stalowe elementy.

5.  "Gres", "gres porcelanowy" czy "gres techniczny": są to kolejne nazwy (ostatnio często używane w Polsce i Europie), które są czysto umowne (jak "porcelana") i nie są unormowane żadnymi przepisami. 

Anna Grochowska, NCIDQ, IIDA, LEED AP ID+C
Annaline Interior Design
+ANNALINE ID 

Więcej na temat Annaline Interior Design odwiedź stronę internetową lub Facebook:

Annaline's website

Annaline on Facebook

Co weekend jeden artykuł z mojego blogu o interior design jest publikowany w chicagowskim "Dzienniku Związkowym". Zainteresowanych zapraszam do polubienia Annaline on Facebook gdzie są publikowane linki do tych artykułów

                                      Dziękuję z góry za komentarze i uwagi!

Linki do kilku innych artykułów z mojego blogu:
1: Płytki ceramiczne: moda i trendy w 2014
2: Jakie płytki ceramiczne do naszych biznesów, a jakie do naszych mieszkań?
3: Kierunki mody kuchennej: szafki
4: Co nowego na blaty kuchenne?
5: Czy marmurowy blat jest dla Ciebie?